Przeziębienie. Grypa. Chore zatoki. Migrena. Zapalenie piersi. A może cukrzyca, niedoczynność tarczycy, nadciśnienie tętnicze? Czasami chorujemy i czasami nie wystarcza syrop z cebuli czy mleko z miodem i czosnkiem by postawić się na nogi. Idziemy do lekarza, lekarz przepisuje nam leki, gnamy do apteki, zostawiamy pół wypłaty, a potem łykamy tabletki wg zaleceń by wrócić do zdrowia. Zwyczajna sytuacja.
Mniej zwyczajnie robi się w momencie, gdy idziemy do lekarza, lekarz przepisuje nam leki, a my zwalamy go z nóg informacją „jestem w ciąży”. Albo gorzej – „karmię piersią”. I zaczyna się… nie dostajemy recepty.
Albo dostajemy, a wraz z nią informację „proszę odciągać mleko i wylewać” lub „proszę odciągać mleko, przegotowywać i dopiero podawać dziecku”. Ewentualnie „proszę odstawić od piersi”.
O niezliczonej ilości absurdalnych informacji, które dostają matki karmiące piersią na temat przyjmowanych leków czy możliwości wykonania takich badań jak RTG, TK czy MRI z pewnością powstanie osobny artykuł. O tym, jak to się dzieje, że jedne leki są bezpieczne podczas karmienia lub w czasie ciąży, a inne nie, również. Jednak w tym wpisie chcę skupić się na tym, w jaki sposób sprawdzić czy dany lek jest bezpieczny podczas karmienia piersią oraz w ciąży.
Nazwa handlowa a substancja czynna
Przykładowym lekiem będzie Zinnat. Nie jest to przypadkowy wybór (powinien być to antybiotyk pierwszego wyboru w przypadku zapalenia piersi podczas karmienia piersią), ale by nie być posądzoną o reklamę, od razu zaznaczam, że równie dobrze może to być (w kolejności alfabetycznej) Bioracef, Cefox, Cefuroxime, Ceroxim, Furocef, Tarsime, Xorim, Xorimax, Zamur, Zinnat i Zinoxx.
Co łączy te wszystkie leki? To antybiotyki, w których substancją czynną jest cefuroxime (cefuroksym). Wszystkie nazwy wymienione wyżej, to jedynie nazwy handlowe leku. Chcąc dowiedzieć się czy dany lek jest bezpieczny podczas stosowania w trakcie ciąży czy karmienia piersią musimy zorientować się, co jest substancją czynną tego leku. Gdzie szukać takiej informacji? Oczywiście w ulotce, ale żeby było szybciej, także na opakowaniu leku – tuż pod nazwą handlową, mniejszą czcionką i kursywą (czcionką pochyloną).
Laktacyjny Leksykon Leków, czyli jak sprawdzić czy lek jest bezpieczny
W porządku, wiemy czego szukać. Kolejne pytanie, gdzie szukać informacji na temat bezpieczeństwa leków podczas karmienia piersią lub w ciąży? Centrum Nauki o Laktacji stworzyło Laktacyjny Leksykon Leków. Jak z niego skorzystać? Mamy trzy sposoby:
- Przewijamy całą listę i szukamy leku alfabetycznie (nazwy substancji czynnej).
- Wpisujemy nazwę substancji czynnej (tę pochyloną, mniejszą czcionką) i klikamy flirtuj.
- Używamy skrótu klawiaturowego CTRL + F (wciskamy jednocześnie CTRL i literę „f” na klawiaturze), by otworzyć okno, w który możemy wpisać poszukiwaną nazwę substancji czynnej.
Dlaczego lepiej skorzystać z trzeciego sposobu, czyli używając skrótu CTRL + F? Ponieważ w Laktacyjnym Leksykonie Leków użyto (zdaje się) jedynie angielskich nazw substancji czynnych leków.
WHO publikuje nazwy substancji czynnych w czterech językach i są to: łacina, angielski, francuski i hiszpański. Są to tzw. międzynarodowe nazwy niezastrzeżone (INN).
I tak, w zależności od producenta, w przypadku powyższej substancji czynnej mamy czasem cefuroxime, cefuroximum, cefuroxime axetil. By wyszukiwarka mogła znaleźć lek, akurat w tym przypadku należy wpisać cefuroxime.
Podobnie wygląda sytuacja innych substancji czynnych np. ibuprofenu. Substancją czynną może być ibuprofenum (łac.), ibuprofen (ang.), Ibuprofene (fr.) lub Ibuprofeno (hiszp), ale jedynie ta pierwsza jest uwzględniona w leksykonie – szukając po kolejnych nie znajdziemy leku i możemy odnieść wrażenie, że po prostu dany lek w ogóle nie znajduje się w omawianym leksykonie.
Wpisując pierwsze litery nazwy substancji czynnej w polu otwieranym skrótem CTRL + F, niezależnie od tego jakiego języka użył producent Waszego leku do określenia nazwy substancji czynnej, wyświetli Wam się pożądany lek.
W pierwszej kolumnie obok nazwy znajduje się oznaczenie bezpieczeństwa stosowania leku podczas karmienia, w drugiej podczas ciąży, a w ostatniej informacja na temat tego, do jakiej grupy leków należy.
Oznaczenia leków dla kobiet karmiących
Oznaczenia leków dla kobiet karmiących zostały opracowane przez profesora Hale’a i wyglądają następująco:
L1 – leki najbezpieczniejsze – zgodne z karmieniem piersią
L2 – leki bezpieczne – prawdopodobnie zgodne z karmieniem piersią
L3 – Leki prawdopodobnie bezpieczne w czasie laktacji – prawdopodobnie zgodne z karmieniem piersią
L4 – Leki potencjalnie niebezpieczne w czasie laktacji
L5 – Leki niebezpieczne w czasie laktacji – przeciwwskazane w okresie karmienia piersią
Oznaczenia leków dla kobiet w ciąży
Oznaczenia leków dla kobiet w ciąży została opracowana przez amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA) i wygląda następująco:
A – brak ryzyka dla dziecka
B – prawdopodobnie bezpieczny – badania na zwierzętach nie wykazały ryzyka, ale nie badano kobiet w ciąży lub pojawiło się działanie niepożądane u zwierząt, ale nie potwierdziło się kobiet i ich dzieci
C – badania na zwierzętach wykazały działania niepożądane, jednak nie badano kobiet ciężarnych lub nie ma żadnych badań na ten temat, ale korzyści dla matki są większe niż ryzyko dla dziecka
D – istnieje ryzyko dla dziecka, jednak można zastosować lek w przypadku gdy korzyści dla matki są większe niż ryzyko dla dziecka
X – lek przeciwwskazany w ciąży
N – lek niesklasyfikowany
E-lactancia – hiszpański leksykon leków
Kolejnym przykładem miejsca, gdzie można znaleźć wiele cennych informacji na temat bezpiecznego stosowania leków podczas karmienia piersią jest hiszpański leksykon
E-lactancia.
Obsługa tego portalu jest o tyle łatwa, że podczas wpisywania nazwy czynnej substancji danego leku w wyszukiwarkę, wyświetlają nam się propozycje, podpowiedzi nazwy, więc nie musimy zaprzątać sobie głowy tym czy ma być to nazwa w języku łacińskim, angielskim, francuskim czy hiszpańskim.
Warto również zwrócić uwagę na to, jak często ta strona jest aktualizowana! Informacje o najnowszych badaniach nad lekami w laktacji są na bieżąco uzupełniane.
Wynik wyszukiwania przedstawia nam się w jasny i przejrzysty sposób. Kolumna po lewej stronie w kolorze zielonym to lek o bardzo niskim ryzyku, w kolorze żółtym o niskim ryzyku, w pomarańczowym o wysokim ryzyku i czerwonym o bardzo wysokim ryzyku dla dziecka i/lub laktacji.
Dodatkowo po prawej stronie mamy informację o tym, czy warto jest ten lek zastąpić innym, bezpieczniejszym odpowiednikiem, a w centralnej części znajdują się skrótowe informacje na temat badań przeprowadzonych nad poszukiwanym przez nas lekiem.
Gdyby okazało się, że jednak mimo wszystko te dwa omawiane portale nie dają odpowiedzi na pytanie czy lek, który chcecie zastosować, jest bezpieczny podczas karmienia piersią – zachęcam do przeczytania publikacji wydanej w 2002 roku przez WHO pt. „Breastfeeding and maternal medication. Recommendations for drugs in the eleventh WHO model list of essential drugs„. Są to zalecenia dla matek karmiących piersią dotyczące stosowania leków w czasie laktacji.
W swojej praktyce doradcy laktacyjnego najczęściej korzystam z portalu E-lactancia właśnie ze względu na tę łatwość w wyszukiwaniu potrzebnych mi informacji, przejrzystość oraz nieustanną aktualizację dostępnych danych.
Nie dajcie sobie wmówić, że nie możecie się leczyć lub, że jedynym sposobem jest odstawienie dziecka od piersi. Istnieje szereg leków, które można bezpiecznie stosować podczas karmienia piersią… Wystarczy jedynie wiedzieć, gdzie ich szukać! 🙂
Dzień dobry,
Zastanawia mnie jedna kwestia jeśli chodzi o metronidazol podczas KP. Na stronie e-lactancia.org nie ma informacji w przypadku dożylnej drogi podania, a taka często jest stosowana u pacjentek, jest tylko informacja, że można KP przy podaniu na skórę i dopochwowym.
Będę Pani wdzięczna za rzetelną wiedzę i informację 🙂